Với quan niệm “vạn vật hữu linh”, mỗi con sông, con suối, ngọn cỏ đều có một vị thần trú ngụ, cai quản, bắt buộc đồng bào M’nông luôn cố gắng gìn giữ và đề ra những quy định riêng biệt trong việc bảo vệ môi trường, cuộc sống.

Theo ý kiến của một số già làng, người am hiểu phong tục, tập quán của dân tộc thì ý thức bảo vệ môi trường của người M’nông được thể hiện rõ nhất trong một số nghi lễ truyền thống như Lễ cúng phát rẫy, Lễ cúng thần rừng...
Đồng bào M’nông làm cho rẫy theo loại hình luân canh để bảo vệ rừng. (Ảnh: Phục dựng lại Lễ cúng phát rẫy tại bon Bu Koh, xã Đắk R’tíh (Tuy Đức))
Ngày xưa, việc khai phá rừng lập làng hay làm cho nương rẫy đều do già làng, người có uy tín đảm nhiệm. Rừng được khai phá không được là rừng đầu nguồn, rừng nguyên sinh, rừng gỗ quý và ví như xâm phạm sẽ bị thần linh quở phạt gây lũ lụt hoặc hạn hán...

Xem thêm : Túi đeo chéo vải Maison Chance

Khi đốt rẫy, đồng bào luôn có ý thức bảo vệ khu rừng xung quanh bằng cách dọn sạch những cành củi khô, cỏ úa, tạo nên nội thất giữa rẫy của mình với các khu vực khác, tránh không để lửa đốt rẫy lan rộng, gây phải cháy rừng, bởi cháy rừng sẽ bị thần linh trừng phạt, cộng đồng xét xử.

Bởi vậy, trong luật tục của mình, đồng bào M’nông còn lưu truyền một số quy định về tội làm cháy rừng như: Chòi bị cháy chỉ một người buồn/Nhà bị cháy cả buôn phải buồn/Rừng bị cháy mọi người đều buồn.../Rừng bị cháy mà không dập tắt/Người đó sẽ không có rừng/Người đó sẽ không có đất/Làm nhà đừng dùng cây nữa/Làm chòi đừng dùng cây nữa...

Tương tự, việc bảo vệ nguồn nước cũng được người M’nông đặc biệt chú trọng. Đồng bào cho rằng, mỗi bến nước đều có một vị thần nước cai quản, nếu bị uế tạp, mất vệ sinh sẽ làm thần linh nổi giận và gây ra dịch bệnh để trừng phạt dân làng. Hơn nữa, sông, suối là nơi cung cấp nguồn nước sinh hoạt cho cộng đồng nên đồng bào thường xuyên tổ chức dọn vệ sinh, gìn giữ cho bến nước luôn sạch sẽ, trong lành. Ngày nay, mỗi dịp đầu năm mới và khi có điều kiện, đồng bào lại quyên góp tiền mua lễ vật để tổ chức Lễ cúng bến nước với mong muốn cầu thần nước cho dân làng đủ nước sinh hoạt, tưới cho cây cối, hoa màu…

Mặt khác, nước là môi trường lý tưởng để cho các loài thủy sản như ốc, tôm, cá... sinh sống, cung cấp thức ăn cho bon làng nên việc đánh bắt cũng được đồng bào thực hiện một cách rất riêng, rất độc đáo. Với ý thức bảo vệ môi trường và không tận diệt nguồn lợi thủy sản, đồng bào chỉ đánh bắt cá bằng các ngư cụ truyền thống như nơm, dẹp, rớ, vó…Ý thức bảo vệ nguồn lợi của sông, suối được lưu truyền bởi những câu nói như: Bắt con ếch phải chừa con mẹ/Bắt con cá phải chừa con mẹ/Chặt cây tre phải chừa cây con/Đốt tổ ong phải chừa ong chúa…

Tham khảo thêm : tranh sơn dầu phong cảnh Nhà May Mắn

Do cuộc sống gắn bó với núi rừng, sông, suối, nên người M’nông đã biết sáng tạo cách đánh bắt cá bằng thuốc từ vỏ cây. Theo đó, đồng bào vào rừng kiếm vỏ, rễ cây có chất độc về giã nhuyễn, trộn thêm một số chất khác để làm thuốc bắt cá. Khi thả loại thuốc đánh cá này xuống khu vực muốn đánh bắt sẽ làm cho đàn cá bị say và nổi lên mặt nước. Khi đó, đồng bào chỉ cần lấy vợt vớt cá và mang về sử dụng.

Tuy nhiên, việc thuốc cá bằng vỏ cây, ngoài cá lớn thì cũng làm cho các loài cá nhỏ say và nổi lên mặt nước, làm cạn kiệt nguồn lợi thủy sản. Vì vậy, luật tục M’nông nghiêm cấm việc đánh bắt cá bằng thuốc, ai vi phạm sẽ bị bon làng xử phạt theo quy định.

Trung tâm từ thiện SG - Nhà May Mắn

Địa chỉ: 19A, Đ. Số 1, Kp 9, P. Bình Hưng Hoà A Q. Bình Tân, Tp. Hồ Chí Minh, Việt Nam

Hotline : 090 906 2528

Web site Tham khảo : du lịch thác Dray Sap Maison Chance : maison-chance.org/shop