Huế là vùng đất Thơ, điều ấy ai cũng biết. Nói như nhà thơ người Huế “gốc” Phùng Quán, thì “Ở Huế cứ 10 người thì có 11 người làm thơ.” Và ông giải thích cho sự “lạ” này: “Vì có nhà thơ làm thơ ký tới… hai tên.
Tôi đã đọc tuyển tập thơ 30 năm của Huế, xin chứng thực lời nhà thơ Phùng Quán: Trong tập thơ này có một nhà thơ ký tên Nguyễn Khoa Như Ý, thì đó chính là nhà văn Hà Khánh Linh rất quen thuộc với độc giả Việt Nam. Người ta cũng nói, nam nhà thơ ở Huế thường làm thơ rất hiền, ngược lại nữ nhà thơ ở Huế lại làm thơ khá bạo liệt. Điều ấy cũng không khó để nhận ra. Nó như một sự cân bằng âm dương của trời đất xứ này, xứ mưa dai và nắng dữ.
Người ta hay nói Huế vì là cố đô nên thường xuất hiện những nhà thơ đài các, làm thơ trau chuốt và thâm trầm. Điều ấy đúng nhưng chưa đủ. Vì ở Huế, xứ kinh kỳ ấy, vẫn có biết bao người lao động lam lũ phải vật lộn hàng ngày mưu sinh miếng cơm manh áo. Vậy mà trong số họ vẫn có không ít người làm thơ, có cả những nhà thơ độc đáo và bình dân tới mức khiến ta kinh ngạc.

Một trong những “nhà thơ áo rách” đáng nể đó là Nguyễn Văn Phương-còn gọi là “Phương xích lô”. Gọi như thế vì nghề chính của Phương là nghề đạp xe xích lô ở ngay kinh thành Huế. Vất vả lăn lộn theo từng vòng quay xe ba bánh, nhưng Nguyễn Văn Phương lại…làm thơ. Và có những bài thơ rất cảm động, rất độc đáo về chính cái nghề đạp xe xích lô của mình. Và một trong những người đầu tiên phát hiện ra Phương xích lô làm thơ hay lại là nhà thơ “chữ nghĩa đầy mình” Hoàng Phủ Ngọc Tường.

Điều ấy chứng tỏ sự công bằng và dân chủ trong thơ: người làm thơ hay, thì dù thân phận hay nghề nghiệp thế nào, vẫn được nhận ra, được đồng cảm, được chia sẻ bởi rất nhiều nhà thơ khác, kể cả những nhà thơ trí thức hay “quý tộc”. Ai nói Huế là xứ “Mệ” với những nặng nề của quan hệ thứ bậc, tôi lại thấy Huế là xứ mà ý thức dân chủ khá phát triển, nhất là trong lĩnh vực văn học, lĩnh vực thơ.

Thơ Huế, “rằng hay thì thật là hay”, nhưng nghe trong tiếng sắt tiếng đồng ấy vẫn có sự khác biệt. Đó là sự khác biệt giữa những giọng thơ trữ tình êm ả và trau chuốt với những giọng thơ mộc, quánh, đạm mà đậm như ớt cay mắm mặn của xứ này. Những nhà thơ Huế như Nguyễn Khoa Điềm, Trần Vàng Sao, Thái Ngọc San… đều có những giọng thơ trầm lặng như dòng sông Hương nhưng luôn ẩn chứa dưới đáy sâu những lọn sóng ngầm.

Nếu Trần Vàng Sao từng có bài thơ gây chấn động tâm tư người đọc “Bài thơ một người yêu nước mình” thì Nguyễn Khoa Điềm là nhà thơ Huế đặc trưng đã luôn biết tự làm mới thơ mình ngay trong dòng sống và trải nghiệm của chính mình. Nguyễn Khoa Điềm đang sáng tác ở “thời kỳ thứ tư” của thơ anh, và ngay khi “về lại” sống ở ngôi nhà cũ ở Vỹ Dạ của mình, thơ Nguyễn Khoa Điềm đột nhiên khởi sắc, như chính khu vườn cũ đẫm xanh kỷ niệm của gia đình anh.

Có người nói, người Huế phải rời xa xứ quê mình mới tìm được thơ hay. Theo tôi, không hẳn như vậy. Nhà thơ Huế vẫn có thể sống ở ngay xứ quê yêu dấu trầm lặng của mình mà vẫn có thơ hay, thậm chí rất hay. Nhà thơ-liệt sĩ Ngô Kha là một minh chứng rằng một nhà thơ Huế khi yêu Huế tha thiết, sống chết với Huế bằng máu mình, nhà thơ ấy đã có những thi phẩm xuất thần.

Hiện tượng thơ Ngô Kha chắc chắn sẽ còn khiến những những người yêu thơ, những nhà phê bình thơ phải tiếp tục suy ngẫm và tìm thấy ở đó không chỉ là sự cách tân nghệ thuật thơ, mà cái chính, là kết hợp được một cách tự nhiên giữa thơ thuần túy và lòng yêu nước trong trẻo, giữa sự hiến dâng cho Nữ thần Thi ca và sự hiến dâng cho Tổ quốc. Thơ luôn bùng nổ trong lặng lẽ. Tôi đã thấy hình ảnh của F.G.Lorca trong cuộc sống ngắn ngủi, những trang thơ xuất thần và cái chết bi hùng của nhà thơ Ngô Kha-một niềm tự hào của thơ Huế.

Chính sức hút kỳ lạ của Huế như một trung tâm Thơ đã làm nảy nở ở đây rất nhiều nhà thơ “Huế mà không sinh ở Huế”. Những Nguyễn Khắc Thạch, Ngô Minh, Lâm Thị Mỹ Dạ…không sinh ở Huế nhưng đã thành những tên tuổi thơ từ Huế.

Và những lớp nhà thơ trẻ đang từng ngày làm mới thơ Huế, họ là những người có học, có trải nghiệm và đặc biệt yêu thương quê hương Huế của mình, dù không phải tất cả họ đều sinh ra ở Huế.

Sức sống của Huế như một trung tâm Thơ ca của đất nước chính là ở khả năng “hoà huyết”, dung chứa được rất nhiều dòng thơ, nhiều trường phái thơ, nhiều nhà thơ rất khác nhau về phong cách nhưng đều chọn Huế như một bệ phóng cho thơ của mình.

Mỗi kỳ Festival Huế lại là một cơ hội cho các nhà thơ Huế “xuống đường” đọc thơ giữa công chúng, giữa những hàng cây cổ thụ và dòng sông Hương xanh tha thiết. Họ đã là “một phần tất yếu” của Huế, và là niềm tự hào của kinh thành cổ kính này.
Theo QN

Theo cinet.vn

View more random threads: