Vẻ đẹp Púng Hon (Sơn La), truyền thuyết nơi thượng nguồn sông Mã

Ít ai biết thượng nguồn con sông Mã hùng vĩ lại bắt nguồn từ con suối nhỏ Púng Hon đầy truyền thuyết và gắn liền với văn hóa đặc sắc của người Thái ở nơi phên dậu Mường Lèo, huyện Sốp Cộp, tỉnh Sơn La.











“Đến huyện Sông Mã rồi mà không lên thượng nguồn sông ở Sốp Cộp thì phí chuyến phiêu du vùng nam của Tây Bắc," người dân bản địa thấy chúng tôi giống dân phượt nên bảo thế.



Từ trung tâm thị trấn Sốp Cộp, chúng tôi vật lộn với hơn 70km đường rừng, đi ngược theo một dòng suối nhỏ, băng qua cả chục con dốc dựng đứng thì vùng đất Mường Lèo huyền bí với những ngôi nhà sàn gỗ cao to lừng lững đã hiện ra trước mắt.



Biết chúng tôi lặn lội đường xa đến đây để tìm hiểu về dòng suối nước Púng Hon và sự huyền bí văn hóa nguyên sơ của bà con dân bản, ông Bí thư xã Mường Lèo Lèo Văn Thuận say sưa kể về huyền thoại của dòng Púng Hon.



Truyền thuyết kể rằng, Người Thái đen ở mường Púng Bánh đi săn thấy một con tê giác có ba sừng, phường săn đuổi mãi, qua những ngọn núi quanh năm mây phủ, qua những tán rừng nguyền sinh thì thấy một vùng đất bằng phẳng. Ở giữa vùng đất đó ở có một con suối nước trong xanh mà chiều chiều hươu, nai kéo từng đàn xuống uống nước. Biết là vùng đất tốt, tộc người ăn theo nước mới di dân đến khai khẩn dựng mường.



Thời ấy, con người và muông thú cùng chung sống hòa thuận dưới cánh rừng đại ngàn năm này qua năm khác. Cai quản cả vùng rộng lớn là Phìa Tạo. Một ngày nọ, Nàng Huổi - con gái xinh đẹp độc nhất của Phìa Tạo không may mắc phải một chứng bệnh lạ, da dẻ sần sùi, lở lói.



Thấy con gái mắc bệnh, Phìa Tạo đã cho người đi khắp vùng mời các thầy lang tới trị bệnh và treo giải thưởng hàng chục con trâu mộng cho ai chữa khỏi bệnh nhưng vẫn chẳng ăn thua. Một lần, trong giấc ngủ, Phìa Tạo thấy gặp một ông lão râu tóc bạc phơ chỉ tay vào một đống đá bên suối và nói: “Ngươi hãy đào sâu xuống đống đá này sẽ tìm được thuốc trị bệnh cho con gái ngươi."



Tỉnh giấc, Phìa Tạo vội cho người lật đá đào sâu xuống đất. Lạ thay, khi vừa đào được chừng một thước, rộng vài thước, một dòng nước nóng bỗng tuôn trào khắp mặt đất. Quá vui mừng, Phìa Tạo bèn ra lệnh quây màn cho Nàng Huổi tắm. Không ngờ, khi nàng vừa ngâm mình xuống nước, ghẻ chóc tự nhiên tan biến hết, da dẻ trở lại hồng hào, xinh đẹp hơn xưa. Kể từ đó, dòng suối được gọi tên là Púng Hon (theo tiếng Thái cổ Púng là dòng, Hon là nước nóng).



Như được tiếp thêm sinh lực từ dòng nước nóng trong lòng đất, con suối Púng Hon bốn mùa ăp ắp nước, người Thái đã khai khẩn trồng lúa nước, tạo nên một vùng Mường Lèo trù phú.



Chúng tôi lên cổng trời Pá Thoóng quan sát của một vùng đất Mường Lèo rộng lớn. Con suối Púng Hon chạy ngoằn nghèo như dải lụa mềm vắt ngang thung lũng Mường Lèo. Nhìn về hướng Nam, ngút tấm mắt là vùng mường Púng Bánh.



Con suối Púng Hon vượt qua thung dưới cổng trời Pá Thoóng trườn dài như con rắn khổng lồ qua đồi núi và thung lũng Púng Bánh ra đến huyện Sốp Cộp thì đã thành một con sông to lớn với danh xưng là sông Mã.


Theo vietnamtourism.com